Tadżykistan: Pamir Highway

Termin(y):
- 11-24.07.2025 ostatnie miejsca
- 5-18.09.2025
- 17-30.07.2026
Trasa:
Osh, Tulpar Kol, Murghab, Bulunkul, Langar, Wrang, Ishkashem, Bartang, Chorog, Alichur, Rang Kul, Kara Kul, Osh
Kod wyjazdu:
TDJ1250711Pamir to podróż w trzech wymiarach: przestrzeni, wysokości i czasu. Pamir to ziemia legend i kulturowa mozaika – mieszkają tu Kirgizi, Tadżycy i Pamircy. Góry na pozór jednolite w swym charakterze i kolorystyce, w rzeczywistości są symboliczną dżunglą znaczeń dla mieszkańców. Tradycja religijna wyznacza miejsca cudów związanych z lokalnymi świętymi ismailizmu. Gdzieniegdzie widać echa dużo starszych tradycji. To ziemia Słońca, więc i prastarego zaratustrianizmu, ale także kultów animistycznych. Każde „święte miejsce” zdobią poroża górskich kozłów, zwierząt z sięgających nieba szczytów.
Zapraszamy na podróż w czasie do miejsc, gdzie życie nie zmieniło się od setek lat. Wciąż żyją tu dawne tradycje i opowieści!
Pamir to podróż w trzech wymiarach: przestrzeni, wysokości i czasu. Pamir to ziemia legend i kulturowa mozaika – mieszkają tu Kirgizi, Tadżycy i Pamircy. Góry na pozór jednolite w swym charakterze i kolorystyce, w rzeczywistości są symboliczną dżunglą znaczeń dla mieszkańców. Tradycja religijna wyznacza miejsca cudów związanych z lokalnymi świętymi ismailizmu. Gdzieniegdzie widać echa dużo starszych tradycji. To ziemia Słońca, więc i prastarego zaratustrianizmu, ale także kultów animistycznych. Każde „święte miejsce” zdobią poroża górskich kozłów, zwierząt z sięgających nieba szczytów.
Zapraszamy na podróż w czasie do miejsc, gdzie życie nie zmieniło się od setek lat. Wciąż żyją tu dawne tradycje i opowieści!
Dzień 1
Wylot z Polski do Duszanbe.
Posiłki: --
Nocleg: Hotel 3*, pokoje 2os
Przejazdy lokalne
Dzień 2 Dushanbe
Po przylocie transfer do hotelu i odpoczynek. Wczesnym popołudniem wyjdziemy zwiedzać miasto – Zobaczymy Muzeum Sztuki Antycznej, które będzie świetną okazją do zapoznania się z bogatą historią regionu. Zwiedzimy centrum miasta z budynkami urzędowymi, zobaczymy ikonę Tadżykistanu, czyli statuę Ismaila Somoniego oraz pobliski pomnik „narodowego” poety kraju – Rudakiego, sufickiego mistyka czerpiącego z tradycji poezji perskiej. Udamy się także na bazary, co będzie okazją do zakupu przepysznych bakalii, orzechów, suszonych daktyli i moreli – świetnej przekąski na dalszą trasę.
Posiłki: BLD
Nocleg: Dushanbe, hotel 3*
Dzień 3 Dushanbe – Iskanderkul – Dushanbe
Pojedziemy na jednodniową wycieczkę nad jezioro Iskanderkul (2195mnpm). To urokliwe, położone w górach, święte jezioro Aleksandra Wielkiego. Z miejscem tym łączą się liczne legendy – podobno w jeziorze ukryte są skarby wojsk Aleksandra a jego duch wciąż nocą unosi się na swym koniu – Bucefale nad wodami jeziora pilnując ukrytych tajemnic. Nad jeziorem zlokalizowana jest także jedna z posiadłości prezydenta Tadżykistanu. Spacer wzdłuż brzegów jeziora. Powrót do Duszanbe. Na trasie znajduje się „atrakcja” głównej drogi w kraju – 5 kilomentrowy tunel pod przełęczą Anzob – wybudowany przez Irańczyków, doczekał się miana „tunelu śmierci” – prace naprawcze trwają w nim 365 dni w roku, w środku panuje mrok i zaduch od spalin, a ze ścian nieustannie sączy się woda.
Posiłki: BLD
Nocleg: Dushanbe, hotel 3*
Km i czas przejazdów: 137 km, ok 3h w jedną stronę, (274 km, 6 h w dwie strony), większość drogi to asfalt, końcówka drogą szutrową
Dzień 4 Dushanbe – Kulob - Khalai Khum
Rano rozpoczniemy dzień od zwiedzania twierdzy Hisor niedaleko Dushanbe. Odrestaurowana dziś twierdza to wizytówka okolic Dushanbe i jednocześnie pamiątka czasów jedwabnego szlaku. Później wyruszamy w kierunku Pamiru. Po drodze miniemy widokowy zbiornik wodny Norak uformowany sztucznie na rzece Vakhsh. Lunch w miejscowości Kulob – to z okolic Kulob właśnie wywodzi się klan panującego do dziś prezydenta. Następnie przekroczymy granicę GBAO wjeżdżając w autonomiczny region Badachshanu. Nocleg w miejscowości Kalai Khum (1200mnpm) – symbolicznych wrót Pamiru.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khalai Khum, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: 352 km, ok 6-7h – asfalt, ale do Kulabu droga złej jakości
Dzień 5 Khalai Kum – Karon (opcjonalnie) – Khorog
Po śniadaniu wyruszamy jedną z bardziej malowniczych dróg w całym Pamirze. Droga biegnąca wzdłuż granicy z Afganistanem przebiegającej na rzece Panj zapewnia zapierające dech w piersi widoki na całej trasie. Czas przejazdu zależny będzie od warunków – obecnie droga jest remontowana przez Chińczyków i na trasie zdarzają się utrudnienia. Opcjonalnie – jeżeli droga dojazdowa będzie otwarta zwiedzimy ruiny starożytnego miasta Karon – zwanego Machu Picchu Tadżykistanu. Stosunkowo niedawno odkryte przez archeologów stanowisko zawiera unikatową atrakcję – zoroastryjską świątynię wody. Zależnie od godziny przyjazdu do Khorogu (2123mnpm) – rekonesans miejskich bazarów, parku, możliwa wizyta w ogrodzie botanicznym.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khorog, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: 244 km, ok 7-8h – droga z resztkami asfaltu, dużo odcinków szutru, mogą zdarzyć się przestoje ze względu na remont drogi
Dzień 6 Khorog – Garm Chashma – Ishkashim
Po śniadaniu kontynuujemy podróż trasą wzdłuż granicy. Atrakcją naszego dzisiejszego dnia będą gorące, siarkowe źródła Garm Chashma, w których można zrelaksować się i odpocząć. Lokalne uzdrowisko przyciąga kuracjuszy z terenu całego Tadżykistanu. W basenach kąpie się nago, kobiety osobno, mężczyźni osobno, źródła są silnie siarkowe (należy uważać na biżuterię). Następnie ruszamy w dalszą drogę, do Ishkashim (2600mnpm) – bliźniaczego miasta Sultan Ishkashim na drugim brzegu rzeki, w Afganistanie. To tu zaczyna się słynny korytarz Wachański – będący niegdyś strefą rozdzielającą dwa światy – kolonie brytyjską od cesarstwa rosyjskiego.
Posiłki: BLD
Nocleg: lokalny homestay
Km i czas przejazdów: 120 km, ok 3-4 h – droga przeważnie szutrowa, kiepskiej jakości pozostałości asfaltu
Dzień 7 Ishkashim – Bibi Fatima – Yamg - Wrang – Langar
Dziś wjedziemy w rejon zamieszkały przez Wachów. Po drodze zatrzymamy się przy twierdzy Kushanów - Kah-Kakha, pochodzącej z III wieku. Stamtąd roztacza się zapierający dech w piersiach widok na afgańską stronę doliny Wachańskiej. Kontynuując podróż zobaczymy twierdzę Yamchun, a dalej gorące źródła Bibi Fatima bijące w górskiej grocie. (Możliwa jest kąpiel). W wiosce Yamg odwiedzimy zrekonstruowany dom mistyka sufickiego Mubaraka Kadama, który zmarł w 1910 roku. W pobliżu znajduje się kamienny filar z otworem, którego używał do obliczania kalendarza słonecznego. Kolejny przystanek będzie we wsi Wrang, gdzie znajduje się kompleks buddyjski pochodzący z IV-VII wieku. Po południu dotrzemy do Langar – jeżeli wystarczy nam sił możemy na zachód słońca wdrapać się na pobliskie wzgórze, gdzie zobaczyć można starożytne petroglify, w Langar (2909mnpm) można także odwiedzić ismailicki Mazar (święte miejsce).
Posiłki: BLD
Nocleg: lokalny homestay
Km i czas przejazdów: 130 km, ok 6-7 h - dużo punktów widokowych i przystanków po drodze, droga złej jakości (resztki afaltu, szutr)
Dzień 8 Langar – Bulunkul – Yashikkul – Murghab
Rano kontynuujemy podróż przez dolinę Khargush. Po drodze przejedziemy przez przełęcz Khargush (4344 m). Najpiękniejsze jeziora Pamiru – Yashilkul i Bulunkul – położone są w regionie Murghab na wysokości ok. 3700 metrów n.p.m. Woda w Bulunkul mieni się subtelną mieszanką fioletu i błękitu w promieniach słońca. Jezioro obfituje w różne gatunki ryb. W okolicy można również zobaczyć jaki – unikalny gatunek zwierząt domowych, będących połączeniem cech krów i owiec, tradycyjnie wykorzystywanych jako zwierzęta pociągowe, a także dla ich mleka i mięsa. Krótki spacer wokół jeziora, trwający około 1-2h. Następnie ruszamy w kierunku Murghabu (3618mnpm) słynną Autostradą Pamirską.
Posiłki: BLD
Nocleg: guesthouse/hotel w Murgab (hotel jest słabej jakości właściwie homestaye są lepsze)
Km i czas przejazdów: 260 km, ok 6-9h w zależności od warunków na trasie – trudny przejazd górską drogą (szutr), ostatni odcinek asfaltem
Dzień 9 Murghab – Rang Kul – Ak-Baitał - Kara Kul – Murghab
Niedaleko Murghab skręcimy w stronę granicy z Chinami – aby podziwiać tęczowe jezioro – Rang Kul nazwane tak z powodu niezwykłego tęczowego blasku bijącego niegdyś z jednej z skalnych jaskiń. Na trasie znajduje się również istotny niegdyś punkt – granica dawnego ZSRR. Następnie udamy się do miejscowości Kara Kul, gdzie bezpośrednio przy autostradzie Trasy Pamirskiej znajduje się jezioro Karakul (3815 mnpm), którego nazwa tłumaczona jest jako „Czarne Jezioro”. W drodze doń przejedziemy przez najwyższą przełęcz Ak-Baital (4655 mnpm). Karakul jest najwyżej położonym dużym jeziorem górskim na świecie, nie licząc jezior w Tybecie i Titicaca. Jezioro leży w kraterze utworzonym przez uderzenie meteorytu i jest otoczone bagnistymi łąkami, mokradłami oraz bogatą fauną i florą - w tym kilkoma gatunkami endemicznymi. Powodzie, topniejąca wieczna zmarzlina i pokrywy lodowe ukształtowały krajobraz z małymi pagórkami i licznymi strumieniami oraz ciekami wodnymi. Z bogatej jak na tę wysokość roślinności korzystają dzikie i domowe zwierzęta kopytne.
Po przyjeździe odbędzie się krótki spacer brzegami jeziora, a następnie powrót do Murghabu.
Posiłki: BLD
Nocleg: guesthouse/hotel w Murgab
Km i czas przejazdów: ok 300 km w dwie strony, większość asfaltem i złej jakości asfaltem, dojazd do jeziora Rang Kul po szutrze, ok 7-8h
Dzień 10 Murghab – Alichur - Khorog
Wcześnie rano wyruszymy do Khorogu Autostradą Pamirską. Jest to druga najwyżej położona górska droga na świecie, zaraz po autostradzie w Tybecie. Trasa prowadzi przez góry i przełęcze na wysokościach przekraczających 4000 metrów n.p.m. Po drodze przejedziemy przez przełęcz Koitezak (4271 m). Prawie niedostępny krajobraz i skaliste góry wokół. Po drodze odwiedzimy ośrodek, w którym rehabilitowane są chwytane zimą w osadach śnieżne pantery – nie ma gwarancji jednak, że pojawią się one na wybiegu. Po drodze krótka wizyta w Alichur (3991mnpm) – nie bez powodu zwanej „klątwa Alego” – gdzie na niegościnnym płaskowyżu zawsze wieją silne wiatry.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khorog
Km i czas przejazdów: ok. 320 km – 10h – droga bardzo złej jakości, resztki asfaltu, dziury, szutr
Dzień 11 Khorog – dolina Bartang (Jizev)
Dziś udamy się do doliny Bartang, jednej z najbardziej dzikich i niezapomnianych dolin w zachodnim Pamirze. Nawet sami Pamirczycy uważają dolinę Bartang za swoją praojczyznę. Dojedziemy do skrzyżowania z boczną doliną Jizev, skąd wyruszymy na pieszą wędrówkę trwającą około 2-3 godzin do wioski. Do przejścia mamy 8km, przewyższenie wynosi zaledwie 500 m. Chętni mogą udać się w dalszą drogę eksplorować wioski i jeziora położonych powyżej. Dziś spędzimy noc w prawdziwym tradycyjnym domu pamirskim, gdzie zapoznamy się z ciężkim, górskim życiem lokalnych mieszkańców.
Posiłki: BLD
Nocleg i kolacja u lokalnych rodzin.
Km i czas przejazdów: 110 km, ok.3-4h, asfalt, szutr
Dzień 12 Jizev – Khalai Kum
Rano opuszczamy domy naszych gospodarzy i schodzimy w dół, aby spotkać się z naszymi kierowcami – wyruszamy w drogę powrotną do dobrze nam już znanego Khalai Kum.Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khalai Khum, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: ok 160km – 4-6h w zależności od warunków
Dzień 13 Khalai- Kum – Khaburabot - Dushanbe
Opuszczamy Pamir i Badachshan – wracamy do Dushanbe, bardzo widokową choć trudną trasą przez przełęcz Khaburabot (3252 m.n.p.m) W zależności od czasu ostatnie zakupy na bazarze, kolacja i odpoczynek w hotelu przed lotem powrotnym.
Posiłki: BLD
Nocleg: Hotel w Dushanbe 3*, day use
Km i czas przejazdów: 300 km, ok 7-8h
Dzień 14 powrót
Przylot do Warszawy
B – śniadanie
L – lunch
D – kolacja
Podana trasa i czasy przejazdów są orientacyjne, dostosujemy się do warunków, dobrego samopoczucia wszystkich uczestników. Jechać będziemy często przez bezdroża, ale po drodze czekają nas liczne przystanki na zdjęcia, spotkania z miejscowymi ludźmi, posiłki.
ZgłoszenieGrupa: 10-14 osób
Cena:
3900zł + 1990usd (2025r)
4400zł + 1990usd (2026r)
Terminarz płatności:
- zaliczka - kwota złotówkowa
- pozostała część w usd - do 40ego dnia przed wylotem
Świadczenia zawarte w cenie:
- pilot polski
- przejazdy wg programu autami 4x4 (do Iskanderkul może być bus)
- 12 noclegów i 1 day use jak opisane w programie
- Posiłki: 12 śniadań, 12 lunchów, 12 kolacji
- zwiedzanie według programu
- ubezpieczenie UNIQA MULTITRAVEL KL 100 tys eur + NNW 4 tys euro
- wstępy
- permit GBAO
- składka TFG i TFP
Usługi nie zawarte w cenie:
- przelot Warszawa –Duszanbe– Warszawa (ok. 4000 – 4500zł)
- napiwki dla kierowców (ok. 50 usd)
Bilety lotnicze aranżujemy
Informacje o Imprezie dla Klienta i Podróżnego
Niniejszy dokument realizuje obowiązki Organizatora wynikające z art. 40 Ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych
Nazwa handlowa Organizatora: Torre Sp. z o.o.
Adres Organizatora: ul.Szlak 77/222, 31-153 Kraków
Numery telefonów Organizatora: +48 12 444 78 80 ; +48 22 350 72 85
Adres poczty elektronicznej Organizatora: biuro@torre.pl
Dane kontaktowe osoby reprezentującej Organizatora:
Artur Urbański, biuro@torre.pl, tel +48 22 35072 85
Numer Imprezy: TDJ1250711
Nazwa Imprezy: TADŻYKISTAN. Wyprawa do serca Pamiru
W trakcie imprezy turystycznej należy liczyć się z możliwymi trudnościami w powrocie do kraju, ograniczeniami w ruchu lotniczym, potencjalnym obowiązkiem poddania się kwarantannie lub samoizolacji, a także przeprowadzenia dodatkowych badań lekarskich na zlecenie władz miejscowych.
1. Informacje ogólne
Czas trwania Imprezy: 14 dni
Miejsca pobytu: Duszanbe, Khalaikum, Khorog, Ishkasheem, Langar, Bulunkul, Murgab, Khorog, Jizev, dolina Bartang, Khalaikum, Duszanbe
Trasa: Duszanbe, Kulob, Khalaikum, Korog, Gharm Shashma, Ishkasheem, Bibi Fatima, Yamg, Wrang, Langar, Bulunkul, Jashikkur, Murgab, Kara Kul, Murgab, Alichur, Khorog, Jizev, dolina Bartang, Khalaikum, Duszanbe
Liczba noclegów zapewnianych w trakcie Imprezy: 12 + 1 day use
Środki transportu: wynajęte samochody z napędem 4x4
Informacje dotyczące przejazdów: Czasy przejazdów podane w programie. Transport wynajętymi samochodami z napędem na cztery koła. Należy przygotować się na długie ale emocjonujące przejazdy. Duża część naszej trasy będzie przebiegać bez asfaltowej nawierzchni, w miejscach zaś gdzie jest asfalt, jest on w kiepskim stanie. Śmiało możemy więc nastawić się na uroki wyjazdu off roadowego!
Z uwagi na konieczność pokonywania znacznych wysokości aklimatyzacje robimy stopniowo w trakcie wyprawy. W samochodach są 3 rzędy siedzeń, podróżują 3-4os + kierowca, bagaże podróżują na dachu, warto wiec zabezpieczyć je workiem chroniącym przed kurzem i piaskiem.
Obiekty zakwaterowania: łącznie 13 noclegów
- Dushanbe: 3 noce w hotelu o standardzie 3*
- Iskanderkul: 1 noc lokalny homestay
- Khalai Kum: 2 noclegi w hotelu
- Khorog: 2 noce w hotelu
- Ishkashim: 1 noc homestay
- Langar: 1 noc homestay
- Murgab: 2 noclegi homestay lub hotel
- Dolina Bartang: nocleg z lokalnymi mieszkańcami w ich domach
Zwykle w Tadżykistanie nocuje się w domach lokalnych mieszkańców (homestay) w pokojach często wieloosobowych. Aby podwyższyć wygodę i standard pobytu tam gdzie jest taka możliwość, daliśmy noclegi w hotelach w Pamirze (Khalai Kum, Khorog– razem 4 noce), które są różnej klasy, ale dają więcej prywatności i bez wątpienia w przypadku Khalai Kum i Khorogu podwyższają standard pobytu. W wypadku Murgabu standard hotelu jest taki sam jak w homestayach.
Noclegi w lokalnych homestayach (6 noclegów). W górzystych rejonach Tadżykistanu nocuje się w prawdziwych domach tubylców. Te domy nie były budowane z myślą o turystach. Warunki w homestayach są dobre, ale proste i lokalne. Zwykle mają 3-4 pokoje. Zamiast łóżek właściciele przygotowują grube materace. W jednym pokoju może spać 3-4 osoby. Domy te mają z reguły toaletę i prysznic w ogrodzie.
Nie ma potrzeby zabierania śpiworów (choć można je zabrać). Kąpiel najczęściej w lokalnej „bani” (pomieszczenie z piecem i nagrzaną wodą do polewania się). W wielu miejscach występują też braki w dostawach prądu. Mieszkańcy korzystają najczęściej z generatorów, więc nie wszędzie będzie możliwość podładowania telefonów i aparatów. W Pamirze warunki są skrajne i żyje się biednie, jednak mieszkańcy wiosek przyjmą nas najlepiej jak tylko potrafią, z ogromnym sercem i gościnnością.
Posiłki W trakcie wyjazdu do spożycia jest 12 śniadań, 12 lunchów, 12 kolacji – są one w cenie pobytu
Szczegółowy program zwiedzania:
Dzień 1
Wylot z Polski do Duszanbe.
Posiłki: --
Nocleg: Hotel 3*, pokoje 2os
Przejazdy lokalne
Dzień 2 Dushanbe
Po przylocie transfer do hotelu i odpoczynek. Wczesnym popołudniem wyjdziemy zwiedzać miasto – Zobaczymy Muzeum Sztuki Antycznej, które będzie świetną okazją do zapoznania się z bogatą historią regionu. Zwiedzimy centrum miasta z budynkami urzędowymi, zobaczymy ikonę Tadżykistanu, czyli statuę Ismaila Somoniego oraz pobliski pomnik „narodowego” poety kraju – Rudakiego, sufickiego mistyka czerpiącego z tradycji poezji perskiej. Udamy się także na bazary, co będzie okazją do zakupu przepysznych bakalii, orzechów, suszonych daktyli i moreli – świetnej przekąski na dalszą trasę.
Posiłki: BLD
Nocleg: Dushanbe, hotel 3*
Dzień 3 Dushanbe – Iskanderkul – Dushanbe
Pojedziemy na jednodniową wycieczkę nad Iskanderkul (2195mnpm). To urokliwe, położone w górach, święte jezioro Aleksandra Wielkiego. Z miejscem tym łączą się liczne legendy – podobno w jeziorze ukryte są skarby wojsk Aleksandra a jego duch wciąż nocą unosi się na swym koniu – Bucefale nad wodami jeziora pilnując ukrytych tajemnic. Nad jeziorem zlokalizowana jest także jedna z posiadłości prezydenta Tadżykistanu. Spacer wzdłuż brzegów jeziora. Powrót do Duszanbe. Na trasie znajduje się „atrakcja” głównej drogi w kraju – 5 kilomentrowy tunel pod przełęczą Anzob – wybudowany przez Irańczyków, doczekał się miana „tunelu śmierci” – prace naprawcze trwają w nim 365 dni w roku, w środku panuje mrok i zaduch od spalin, a ze ścian nieustannie sączy się woda.
Posiłki: BLD
Nocleg: Dushanbe, hotel 3*
Km i czas przejazdów: 137 km, ok 3h w jedną stronę, (274 km, 6 h w dwie strony), większość drogi to asfalt, końcówka drogą szutrową
Dzień 4 Dushanbe – Kulob - Khalai Khum
Rano rozpoczniemy dzień od zwiedzania twierdzy Hisor niedaleko Dushanbe. Odrestaurowana dziś twierdza to wizytówka okolic Dushanbe i jednocześnie pamiątka czasów jedwabnego szlaku. Później wyruszamy w kierunku Pamiru. Po drodze miniemy widokowy zbiornik wodny Norak uformowany sztucznie na rzece Vakhsh. Lunch w miejscowości Kulob – to z okolic Kulob właśnie wywodzi się klan panującego do dziś prezydenta. Następnie przekroczymy granicę GBAO wjeżdżając w autonomiczny region Badachshanu. Nocleg w miejscowości Kalai Khum (1200mnpm) – symbolicznych wrót Pamiru.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khalai Khum, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: 352 km, ok 6-7h – asfalt, ale do Kulabu droga złej jakości
Dzień 5 Khalai Kum – Karon (opcjonalnie) – Khorog
Po śniadaniu wyruszamy jedną z bardziej malowniczych dróg w całym Pamirze. Droga biegnąca wzdłuż granicy z Afganistanem przebiegającej na rzece Panj zapewnia zapierające dech w piersi widoki na całej trasie. Czas przejazdu zależny będzie od warunków – obecnie droga jest remontowana przez Chińczyków i na trasie zdarzają się utrudnienia. Opcjonalnie – jeżeli droga dojazdowa będzie otwarta zwiedzimy ruiny starożytnego miasta Karon – zwanego Machu Picchu Tadżykistanu. Stosunkowo niedawno odkryte przez archeologów stanowisko zawiera unikatową atrakcję – zoroastryjską świątynię wody. Zależnie od godziny przyjazdu do Khorogu (2123mnpm) – rekonesans miejskich bazarów, parku, możliwa wizyta w ogrodzie botanicznym.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khorog, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: 244 km, ok 7-8h – droga z resztkami asfaltu, dużo odcinków szutru, mogą zdarzyć się przestoje ze względu na remont drogi
Dzień 6 Khorog – Garm Chashma – Ishkashim
Po śniadaniu kontynuujemy podróż trasą wzdłuż granicy. Atrakcją naszego dzisiejszego dnia będą gorące, siarkowe źródła Garm Chashma, w których można zrelaksować się i odpocząć. Lokalne uzdrowisko przyciąga kuracjuszy z terenu całego Tadżykistanu. W basenach kąpie się nago, kobiety osobno, mężczyźni osobno, źródła są silnie siarkowe (należy uważać na biżuterię). Następnie ruszamy w dalszą drogę, do Ishkashim (2600mnpm) – bliźniaczego miasta Sultan Ishkashim na drugim brzegu rzeki, w Afganistanie. To tu zaczyna się słynny korytarz Wachański – będący niegdyś strefą rozdzielającą dwa światy – kolonie brytyjską od cesarstwa rosyjskiego.
Posiłki: BLD
Nocleg: lokalny homestay
Km i czas przejazdów: 120 km, ok 3-4 h – droga przeważnie szutrowa, kiepskiej jakości pozostałości asfaltu
Dzień 7 Ishkashim – Bibi Fatima – Yamg - Wrang – Langar
Dziś wjedziemy w rejon zamieszkały przez Wachów. Po drodze zatrzymamy się przy twierdzy Kushanów - Kah-Kakha, pochodzącej z III wieku. Stamtąd roztacza się zapierający dech w piersiach widok na afgańską stronę doliny Wachańskiej. Kontynuując podróż zobaczymy twierdzę Yamchun, a dalej gorące źródła Bibi Fatima bijące w górskiej grocie. (Możliwa jest kąpiel). W wiosce Yamg odwiedzimy zrekonstruowany dom mistyka sufickiego Mubaraka Kadama, który zmarł w 1910 roku. W pobliżu znajduje się kamienny filar z otworem, którego używał do obliczania kalendarza słonecznego. Kolejny przystanek będzie we wsi Wrang, gdzie znajduje się kompleks buddyjski pochodzący z IV-VII wieku. Po południu dotrzemy do Langar – jeżeli wystarczy nam sił możemy na zachód słońca wdrapać się na pobliskie wzgórze, gdzie zobaczyć można starożytne petroglify, w Langar (2909mnpm) można także odwiedzić ismailicki Mazar (święte miejsce).
Posiłki: BLD
Nocleg: lokalny homestay
Km i czas przejazdów: 130 km, ok 6-7 h - dużo punktów widokowych i przystanków po drodze, droga złej jakości (resztki afaltu, szutr)
Dzień 8 Langar – Bulunkul – Yashikkul – Murghab
Rano kontynuujemy podróż przez dolinę Khargush. Po drodze przejedziemy przez przełęcz Khargush (4344 m). Najpiękniejsze jeziora Pamiru – Yashilkul i Bulunkul – położone są w regionie Murghab na wysokości ok. 3700 metrów n.p.m. Woda w Bulunkul mieni się subtelną mieszanką fioletu i błękitu w promieniach słońca. Jezioro obfituje w różne gatunki ryb. W okolicy można również zobaczyć jaki – unikalny gatunek zwierząt domowych, będących połączeniem cech krów i owiec, tradycyjnie wykorzystywanych jako zwierzęta pociągowe, a także dla ich mleka i mięsa. Krótki spacer wokół jeziora, trwający około 1-2h. Następnie ruszamy w kierunku Murghabu (3618mnpm) słynną Autostradą Pamirską.
Posiłki: BLD
Nocleg: guesthouse/hotel w Murgab (hotel jest słabej jakości właściwie homestaye są lepsze)
Km i czas przejazdów: 260 km, ok 6-9h w zależności od warunków na trasie – trudny przejazd górską drogą (szutr), ostatni odcinek asfaltem
Dzień 9 Murghab – Rang Kul – Ak-Baitał - Kara Kul – Murghab
Niedaleko Murghab skręcimy w stronę granicy z Chinami – aby podziwiać tęczowe jezioro – Rang Kul nazwane tak z powodu niezwykłego tęczowego blasku bijącego niegdyś z jednej z skalnych jaskiń. Na trasie znajduje się również istotny niegdyś punkt – granica dawnego ZSRR. Następnie udamy się do miejscowości Kara Kul, gdzie bezpośrednio przy autostradzie Trasy Pamirskiej znajduje się jezioro Karakul (3815 mnpm), którego nazwa tłumaczona jest jako „Czarne Jezioro”. W drodze doń przejedziemy przez najwyższą przełęcz Ak-Baital (4655 mnpm). Karakul jest najwyżej położonym dużym jeziorem górskim na świecie, nie licząc jezior w Tybecie i Titicaca. Jezioro leży w kraterze utworzonym przez uderzenie meteorytu i jest otoczone bagnistymi łąkami, mokradłami oraz bogatą fauną i florą - w tym kilkoma gatunkami endemicznymi. Powodzie, topniejąca wieczna zmarzlina i pokrywy lodowe ukształtowały krajobraz z małymi pagórkami i licznymi strumieniami oraz ciekami wodnymi. Z bogatej jak na tę wysokość roślinności korzystają dzikie i domowe zwierzęta kopytne.
Po przyjeździe odbędzie się krótki spacer brzegami jeziora, a następnie powrót do Murghabu
Posiłki: BLD
Nocleg: guesthouse/hotel w Murgab
Km i czas przejazdów: ok 300 km w dwie strony, większość asfaltem i złej jakości asfaltem, dojazd do jeziora Rang Kul po szutrze, ok 7-8h
Dzień 10 Murghab –Alichur - Khorog
Wcześnie rano wyruszymy do Khorogu Autostradą Pamirską. Jest to druga najwyżej położona górska droga na świecie, zaraz po autostradzie w Tybecie. Trasa prowadzi przez góry i przełęcze na wysokościach przekraczających 4000 metrów n.p.m. Po drodze przejedziemy przez przełęcz Koitezak (4271 m). Prawie niedostępny krajobraz i skaliste góry wokół. Po drodze odwiedzimy ośrodek, w którym rehabilitowane są chwytane zimą w osadach śnieżne pantery – nie ma gwarancji jednak, że pojawią się one na wybiegu. Po drodze krótka wizyta w Alichur (3991mnpm) – nie bez powodu zwanej „klątwa Alego” – gdzie na niegościnnym płaskowyżu zawsze wieją silne wiatry.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khorog
Km i czas przejazdów: ok. 320 km – 10h – droga bardzo złej jakości, resztki asfaltu, dziury, szutr
Dzień 11 Khorog – Jizev
Dziś udamy się do doliny Bartang, jednej z najbardziej dzikich i niezapomnianych dolin w zachodnim Pamirze. Nawet sami Pamirczycy uważają dolinę Bartang za swoją praojczyznę. Dojedziemy do skrzyżowania z boczną doliną Jizev, skąd wyruszymy na pieszą wędrówkę trwającą około 2-3 godzin do wioski. Do przejścia mamy 8km, przewyższenie wynosi zaledwie 500 m. Chętni mogą udać się w dalszą drogę eksplorować wioski i jeziora położonych powyżej. Dziś spędzimy noc w prawdziwym tradycyjnym domu pamirskim, gdzie zapoznamy się z ciężkim, górskim życiem lokalnych mieszkańców.
Posiłki: BLD
Nocleg i kolacja u lokalnych rodzin.
Km i czas przejazdów: 110 km, ok.3-4h, asfalt, szutr
Dzień 12 Jizev – Khalai Kum
Rano opuszczamy domy naszych gospodarzy i schodzimy w dół, aby spotkać się z naszymi kierowcami – wyruszamy w drogę powrotną do dobrze nam już znanego Khalai Kum.
Posiłki: BLD
Nocleg: hotel w Khalai Khum, pokoje 2os
Km i czas przejazdów: ok 160km – 4-6h w zależności od warunków
Dzień 13 Khalai-Kum – Khaburabot - Dushanbe
Opuszczamy Pamir i Badachshan – wracamy do Dushanbe, bardzo widokową choć trudną trasą przez przełęcz Khaburabot (3252 m.n.p.m) W zależności od czasu ostatnie zakupy na bazarze, kolacja i odpoczynek w hotelu przed lotem powrotnym.
Posiłki: BLD
Nocleg: Hotel w Dushanbe 3*, day use
Km i czas przejazdów: 300 km, ok 7-8h
Dzień 14 powrót
Przylot do Warszawy
B – śniadanie
L – lunch
D – kolacja
Podana trasa i czasy przejazdów są orientacyjne, dostosujemy się do warunków, dobrego samopoczucia wszystkich uczestników. Jechać będziemy często przez bezdroża, ale po drodze czekają nas liczne przystanki na zdjęcia, spotkania z miejscowymi ludźmi, posiłki.
Przybliżona liczebność grupy: 10-14 osób
Wymagania językowe uczestników: poprawne i kulturalne posługiwanie się językiem polskim
Informacja o dostępności usług turystycznych dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej: Impreza nie jest dostępna dla osób poruszających się na wózkach.
2. Informacje na temat ceny i sposobu płatności
Cena Imprezy: jak podano w tekście głównym umowy
Terminy płatności: jak podano w tekście głównym umowy.
Sposób płatności: Przelew bankowy. Kwoty walutowe należy przeliczyć na złotówki według kursu sprzedaży danej waluty ogłoszonego przez NBP w dniu wpłaty, podwyższonego o 3 grosze. Tabele kursów walut NBP są publikowane na stronie internetowej banku pod adresem: www.nbp.pl. W przypadku, gdy bank publikuje wiele tabel w ciągu dnia, decyduje pierwsza tabela opublikowana w danym dniu. Kwoty wyrażone w EURO (EUR) oraz w dolarach USA (USD) można również wpłacać bezpośrednio na poniższe rachunki walutowe
Numery rachunków bankowych Organizatora:
- Numer rachunku dla wpłat złotówkowych (PLN): 14 1750 0012 0000 0000 3984 6578
- Numer rachunku dla wpłat w EUR (Euro): PL89 1750 0012 0000 0000 3984 6586
- Numer rachunku dla wpłat w USD (dolarach USA): PL67 1750 0012 0000 0000 3984 6594
- kod SWIFT banku: PPABPLPKXXX Paribas Bank Polska
Świadczenia zawarte w cenie:
- pilot polski
- przejazdy wg programu autami 4x4 (do Iskanderkul może być bus)
- 12 noclegów i 1 day use jak opisane w programie
- Posiłki: 12 śniadań, 12 lunchów, 12 kolacji
- zwiedzanie według programu
- ubezpieczenie UNIQA MULTITRAVEL KL 100 tys eur + NNW 4 tys euro
- wstępy
- permit GBAO
- składka TFG i TFP
Usługi nie zawarte w cenie:
- przelot Warszawa –Duszanbe– Warszawa (ok. 4000 – 4500zł)
- napiwki dla kierowców (ok. 50 usd)
Sposób płatności za usługi nie zawarte w cenie:
- bilet lotniczy – przelewem agentowi lotniczemu
- aktywności opcjonalne – gotówką na miejscu
- napiwki – gotówka na miejscu
- wiza Tadżykistanu - gotówką
W przypadku, gdy płatność w walucie obcej następuje gotówką w kraju docelowym, Podróżny powinien przekazać gotówkę w określonej wyżej walucie lokalnym usługodawcom za usługi przez nich świadczone.
Realizacja Imprezy jest uzależniona od liczby zgłoszeń
Minimalna liczba osób wymaganych, aby Impreza się odbyła: 10
Termin powiadomienia podróżnego na piśmie o ewentualnym odwołaniu Imprezy z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń:
a) 20 dni przed rozpoczęciem imprezy turystycznej trwającej ponad 6 dni,
b) 7 dni przed rozpoczęciem imprezy turystycznej trwającej 2–6 dni,
c) 48 godzin przed rozpoczęciem imprezy turystycznej trwającej krócej niż 2 dni.
W przypadku odwołania Imprezy z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń Organizator pisemnie zawiadamia Klienta oraz Podróżnego o fakcie odwołania Imprezy poprzez wysłanie wiadomości na adres poczty elektronicznej lub listownie.
Podróżny posiada prawo do rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym momencie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej.
Wysokość opłaty za rozwiązanie przez Podróżnego Umowy: do 40 dni przed wylotem kwota zaliczki; na 39 dni przed wylotem i krócej – cała kwota odpłatności za imprezę, pomniejszona o kwoty zaoszczędzone.
Informacje o przepisach paszportowych: Paszport ważny minimum 6 miesięcy od daty wyjazdu z Tadżykistanu
Informacje o przepisach wizowych: Wiza Tadżykistanu dla pobytów turystycznych do 30 dni nie jest wymagana od obywateli Polski.
Informacje o przepisach sanitarnych: Nie ma szczepień obowiązkowych. Zalecane: denga, żółtaczka typu A i B, dur brzuszny. Zalecamy picie wody tylko butelkowanej.
Wymagania zdrowotne dotyczące udziału w Imprezie: Wymagana jest sprawność fizyczna pozwalająca na odbywanie niedługich spacerów i trekkingów na wysokościach ponad 3 tys mnpm. Znaczna część trasy wiedzie na wysokości pomiędzy 3000-4000mnpm (miejscami przełęcze są na wysokościach ponad 4000mnpm. Dlatego konieczny jest dobry stan zdrowia, brak schorzeń kardiologicznych i konsultacja lekarska przed wyprawą ze szczególnym uwzględnieniem pobytu w górach na wyżej podanych wysokościach.
Jeśli Podróżny choruje na choroby przewlekłe, to aby ubezpieczenie było skuteczne Podróżny powinien wykupić dodatkową opcję ubezpieczenia uwzględniającą ten fakt.
Z uwagi na znaczne wysokości możliwe jest wystąpienie objawów choroby wysokościowej. Warto mieć przy sobie diuramid od lekarza medycyny podróży. Podróżni chorujący na serce, niewydolność układu krążenia, tętniaki powinni przed podróżą koniecznie skonsultować się z lekarzem, ale generalnie osoby cierpiące na takie choroby, nie powinny brać udziału w tej wyprawie.
Na miejscu istnieje bardzo ograniczona możliwość udzielenia realnie skutecznej pomocy medycznej.
3. Informacje o ubezpieczeniach
Nazwa Ubezpieczyciela: Uniqa Towarzystwo Ubezpieczeń SA
Adres Ubezpieczyciela: 00-867 Warszawa, ul. Chłodna 51
Informacje o ubezpieczeniach obowiązkowych, zapewnianych przez Organizatora: Na mocy umowy generalnej ubezpieczenia nr 5142270 z dnia 28.05.2018 roku, zawartej pomiędzy Uniqa Towarzystwo Ubezpieczeń SA a Organizatorem, każdy Podróżny jest zgłoszony do Uniqa Towarzystwo Ubezpieczeń SA zgodnie z postanowieniami umowy generalnej i objęty jest ubezpieczeniem od kosztów leczenia (KL) oraz następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) zaistniałych w czasie trwania Imprezy.
Suma ubezpieczeniowa kosztów leczenia (KL): 100 000 euro
Suma ubezpieczeniowa następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW): 4 000 euro
Informacje o ubezpieczeniach dobrowolnych, które może wykupić Podróżny: Jeśli Podróżny choruje na choroby przewlekłe lub zamierza (we własnym zakresie) uprawiać sporty ekstremalne, to aby ubezpieczenie było skuteczne Podróżny powinien wykupić dodatkowe opcje obejmujące powyższe ryzyka. Istnieje możliwość wykupienia dodatkowego ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z imprezy. Ogólne warunki tego ubezpieczenia stanowią załącznik nr 4 do Umowy
4. Podmiot zapewniający ochronę na wypadek niewypłacalności
Nazwa: Uniqa Towarzystwo Ubezpieczeń SA
Adres: 00-867 Warszawa, ul. Chłodna 51
Numer rejestrowy: KRS 271543
Dane kontaktowe: Telefon: +48 22 599 95 22 www.uniqa.pl
5. Informacje dodatkowe
Charakter wyprawy. Wyjazd ma charakter wycieczki objazdowej. Z uwagi na charakter dróg bądź ich brak czekają nas warunki offroadowe. Podróżujemy przez ubogie rejony Pamiru, gdzie warunki noclegowe sa kiepskie,a posiłki niewyszukane.
Klimat. Od czerwca do końca września trwa lato. Temperatury będą jednak zróżnicowane ze względu na wysokość. W nocy temperatura w niektórych miejscach może być bliska zeru. Klimat w górach jest raczej suchy, nie grozi nam deszcz, ale silny, często przenikliwy wiatr i ostre słońce. Lipiec jest najcieplejszym miesiącem.
Dokumenty, wizy. Wiza nie wymagana przy pobytach turystycznych do 30dni. Permit na poruszanie się po obszarze GBAO jest wymagany. Paszport musi być ważny co najmniej przez 6 miesięcy od planowanej daty wyjazdu z Tadżykistanu.
Ubiór. Najlepiej nie zabierać cennych ubrań, gdyż mogą one ulec zniszczeniu w trakcie podróży lub w praniu. Dobrym pomysłem jest zabranie rzeczy, które będzie można zostawić na miejscu (o ile nie są zniszczone), z pewnością posłużą komuś w Pamirze. Jedziemy ponadto do kraju muzułmańskiego, w tereny, gdzie większość lokalnych kobiet zachowuje tradycyjny, zgodny z religijnymi wytycznymi sposób ubierania się. Są to zakryte nogi i ręce do łokci. W meczetach zakrywa się zaś włosy chustą. Stroje są luźne, niepodkreślające sylwetki. Zachowanie tych standardów nie jest wymogiem prawnym, ale pozwoli nam się lepiej czuć i nie budzić niepotrzebnej uwagi. Buty wygodne, trekkingowe i lżejsze. Koniecznie okulary z bardzo dobrym filtrem, nakrycie głowy, i krem z filtrem.
Wyposażenie W miejscach noclegowych jest materac i pościel natomiast wszelkie inne niezbędne rzeczy, ręczniki, przybory toaletowe należy mieć ze sobą. W hotelach ręczniki będą.
Obsługa Turystom na całej trasie towarzyszy polski pilot i lokalni kierowcy.
Noclegi Noclegi w hotelach, lokalnych homestayach i domach mieszkańców. Dostęp do prądu - powinien być dostępny na całej trasie, ale w części miejscowości jest on z generatorów, więc wyłączenia będą. Telefon będzie można podładować w samochodach. Będzie to jednak często taki „awaryjny dostęp” dlatego dobrze jest zaopatrzyć się w zapas power banków. Często jest tak, że generator włączany jest jedynie na parę godzin wieczorem. Toalety są w postaci dziury w ziemi, omurowanej lub z drewnianą "zabudową" - to taki tamtejszy standard. Warto mieć ze sobą dużą ilość wilgotnych chusteczek i tym podobnych artefaktów. Bywają toalety „wieloosobowe”, w których dziury nie są niczym przedzielone, często nie ma też drzwi. W wersji ekstremalnej jest to dziura na stepie z niskim namiotem, pod którym można jedynie kucnąć, ale nie schować się. Sale w homestayach są wieloosobowe i praktycznie nie ma możliwości pokojów 2os. Tradycyjnie śpi się na materacach na drewnianym podwyższeniu albo wprost na ziemi (do materaca zawsze dostaniemy pościel, ale jeżeli ktoś boi się niskich temperatur to lepiej mieć ze sobą śpiwór). Teraz to się zmienia i w rodzinnych guesthousach coraz częstsze są posłania na łóżkach.
Nie powinno nas też zdziwić zwłaszcza w Pamirze, że nie ma stołu a jedzenie rozkłada się na położonym na ziemi obrusie.
Zasięg w Tadżykistanie raczej tylko w większych miejscowościach i gęściej zaludnionych terenach. W Pamirze będziemy poza zasięgiem kilka dni.
Wyżywienie Kuchnia Azji Centralnej opiera się głównie na mięsie (baranina). Regionalne dania to płow (ryż z baraniną i warzywami), manty (pierożki z „mięsnym” nadzieniem, troszkę przypominają gruzińskie chinkali), lagman (domowy makaron z warzywami i kawałkami mięsa), szurpa (zupa na tłustym mięsie). W małych wioskach wybór jedzenia jest bardzo ograniczony. W Pamirze być może będziemy mieli okazję spróbować mięsa jaka lub słynnej owcy marco polo. Należy jednak pamiętać, że podstawą posiłku dla lokalnych mieszkańców często jest jedynie chleb z tłustym masłem z jaka. W niektórych miejscach zjeść można też ryby. Warto zaznaczyć, że kawa jest rzadkością - tym bardziej ta prawdziwa z ziaren kawy. Trzy posiłki dziennie w trakcie wyjazdu, najczęściej będzie to to, czym ugoszczą nas mieszkańcy w swoich domach. Możliwości dla wegetarian są bardzo ograniczone.
Bezpieczeństwo Kraje Azji Centralnej choć borykają się z wieloma problemami należą do bezpiecznych. Podczas naszej wyprawy poruszać się będziemy w strefie przygranicznej z Afganistanem, będzie wiele posterunków na drogach i patroli – ten rejon należy do bardzo dobrze pilnowanych. Kraje Azji Centralnej mają jednak swoją specyfikę i obowiązuje w nich sporo formalności, oraz nieformalnych zasad, które warto mieć na uwadze. Tadżykistan jest krajem delikatnie mówiąc trzymanym "silną ręką" przez władze. Ludzie mogą bać się inwigilacji, pytań politycznych. Pamir jest w trochę innej sytuacji, jest daleko od stolicy i zamieszkują go różne narody, władza jest tam czymś odległym, ale nigdy nie wiadomo jak bardzo odległym, dlatego trzeba być delikatnym. Nie należy też głośno komentować/śmiać się z obrazów prezydenta wiszących w budynkach użytku publicznego, na ulicach, na plakatach, często w domach – dla nas to przypomnienie głębokiego stalinizmu, ale tam to rzeczywistość.
Nie można robić zdjęć obiektów "strategicznych", mostom, granicom, posterunkom itd. także samym wojskowym. Każda osoba mundurowa ma prawo sprawdzić nasze dokumenty w każdym momencie, przejrzeć zdjęcia na karcie i nagrania. Oczywiście większość takich sytuacji jest powodowana jedynie ciekawością, ale nie powinno to dziwić.
Łapówki i wymuszenia. Trochę prawda a trochę zła legenda Azji. Na pewno większy problem mają z nimi lokalni mieszkańcy. Należy pilnować papierów (aby być w porządku), nie płacimy jednak łapówek. Niektóre sytuacje zdarzać się będą nagminnie np. mandaty, opłata za „szybki” przejazd na granicy – nasi kierowcy mają te koszty wliczone w cenę swoich usług. Jeżeli zdarzy się inna sytuacja, wymagająca wyjaśnień na posterunku, domagania się nieistniejących pozwoleń, czy też inne sprawy – osobą odpowiedzialną za załatwienie sprawy jest pilot grupy. Dla kontrolujących nas przedstawicieli władzy jesteśmy uprzejmi i rzeczowi, nie dajemy się prowokować, nie wdajemy się w zbędne dyskusje.
Pieniądze Należy zabrać dolary amerykańskie, tylko te z „dużymi głowami”, z nowych serii – po 2013 roku, niezniszczone, niepopisane, z metalowym paskiem. Warto mieć ze sobą także małe nominały (np. 10, 20 -dolarówki) na potrzeby własne.
Co warto zabrać Ciepłą odzież, lekką odzież, lekkie nakrycie głowy chroniące od słońca, okulary przeciwsłoneczne, kremy z wysokim filtrem, aparat fotograficzny z zapasową baterią, chusteczki nawilżane, apteczka, śpiwór. Nie zabieramy żadnych słodyczy dla dzieci, mają one duże problemy z próchnicą. Jeżeli chcemy zabrać cos dla lokalnych mieszkańców mogą być to kremy z filtrem lub natłuszczające, kosmetyki dla kobiet i małych dzieci, materiały szkolne. Dobrym pomysłem będzie podarowanie ich w jednym miejscu szkole aby nie robić z turystów instytucji świętego Mikołaja. Pamiętajmy, że choć lubimy coś dawać od serca nie koniecznie jest to zdrowe podejście w stosunku do mieszkańców.
Apteczka Szczepienia nie są obowiązkowe, lecz zalecane (żółtaczka A i B, błonica, tężec, polio, dur brzuszny). Wyprawa nie wymaga szczególnej sprawności fizycznej, ale wskazany jest dobry stan zdrowia. Może pojawić się choroba wysokościowa. Pierwsze jej objawy to zazwyczaj zmęczenie, krótki, urywany oddech, bóle i zawroty głowy (podczas ruchu), jednak każdy reaguje inaczej. Przy nagłych wjazdach na dużą wysokość mogą pojawić się problemy z zasypianiem, a także lekkie mrowienie w rękach i nogach. Czasem objawem są dolegliwości żołądkowe. Przy przyjętym planie i czasie spędzonym na aklimatyzacji nie powinniśmy mieć problemów z wysokością. Na wszelki wypadek można zaopatrzyć się w leki na receptę np. diuramid. Leki polecamy traktować jako ostateczność, ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. W przypadku niezbyt nasilonych objawów pomóc może aspiryna.
Choć w Pamirze klimat jest skrajnie suchy zdarzyć się mogą zatrucia pokarmowe, dobrze zabezpieczyć się na tą okoliczność (nifuroxazyd, stoperan). Dobrze mieć przy sobie też antybiotyk o szerokim spektrum działania. Dodatkowo polecamy krople do oczu i uszu z antybiotykiem, przeciwzapalne (często od pyłu i słońca można dostać zapalenia spojówek, zwłaszcza jeżeli ktoś używa soczewek kontaktowych), oraz dobre krople. Nawilżające. Pomadka do ust – drobiazg a bardzo pomaga. Warto też pamiętać, że możliwości udzielenia profesjonalnej pomocy na miejscu i dostęp do leków jest bardzo ograniczony. Skład apteczki należy więc przemyśleć pod indywidualnym kątem. Leki powinny być przewożone w firmowych opakowaniach, aby nie zaszło podejrzenie, że są to środki nieznanego pochodzenia i składu.
Gniazdka i wtyczki Europejskie
Lokalne zwyczaje Strój: kobiety - raczej zasłonięte kolana i ramiona (Tadżyczki, kobiety na wsi zasłaniają i kostki i łokcie). Styl luźny niż podkreślający. W meczetach chusta na głowie. Warto tego przestrzegać. Na prowincji tym bardziej. Kobiety nie witają się z mężczyznami podaniem dłoni (to się zmienia zwłaszcza w Pamirze, który jest bardziej turystyczny, ale tradycyjnie w większości Panowie będą się witać z paniami przez przyłożenie prawej ręki do piersi i skinięcie głowy, mężczyźni normalnie podają sobie ręce. Prędzej za partnera do rozmowy mężczyźni uznają mężczyznę, niż stojącą obok kobietę, ale to się też zmienia, zwłaszcza w odniesieniu do turystów.
Ze starszymi osobami okazując im szacunek można przywitać się uściskiem obu dłoni w dwóch dłoniach, oznaką mega szacunku jest zbliżenie tych dłoni do czoła i pocałowanie.
Alkohol - mogą nas nim ugościć, ogólnie nie jest tak dostępny i powszechny ze względu na islam, tym niemniej czasy radzieckie zrobiły swoje. W Tadżykistanie dosyć drogi i nie tak popularny. Podczas picia wódki obowiązuje trochę zasad jak z Gruzji, czyli obowiązkowe toasty i porządek picia może się zdarzyć, że wyznaczany przez - Tamadan - odpowiednika gruzińskiego Tamady i czeka się do końca toastu a nie "na zdrowie" i chlup.
W jurtach, domach nie stajemy na progu, to zły znak! Przed wejściem zdejmuje się buty (bardzo tego przestrzegają). Tradycyjnie jurta ma swoją kobiecą (prawa) i męską (lewa) część, Częścią reprezentacyjną dla gości jest tylna część - tam najczęściej rozkładany jest stół. Powinno się poruszać zgodnie z ruchem słońca i wskazówek zegara, nie są to jednak przestrzegane zwyczaje więc i my nie musimy się nimi przejmować. Warto jednak pamiętać, aby przyjmować jedzenie prawą ręką lewą dotykając serca lub przyjmować w dwie dłonie - to oznaka wdzięczności – wyrażanej nie słowami, ale właśnie gestem.
Wypijając do końca herbatę lub zjadając do końca danie z talerza dajemy znak gospodarzom, że jeszcze nam mało. Z pewnością nie omieszkają zapytać czy czegoś nam dolać, podać. Jeżeli więc „kończymy” warto zostawić ostatni łyk na dnie.
Tak jak i tradycyjnie u nas, chleb jest podstawową świętością, "życiem". Tradycyjnie ma on formę okrągłych, pszennych, płaskich placków. Powinien być rwany, nie krojony (nie kaleczy się chleba nożem, nie zabija). Nie wypada chleba wyrzucać, strącać na ziemię okruszków, dawać zwierzętom. W ogóle nie dajemy resztek jedzenia zwierzętom – stuprocentowo niezjedzone przez nas resztki staną się obiadem dla całej rodziny. Herbata jest obecna wszędzie i zawsze - w górach częściej zielona niż czarna, jeżeli mieszkańcy zapraszają do domów to także słowami "na herbatę". Pierwszą miseczkę trzeba zamieszać i wlać z powrotem do czajnika i powtórzyć to trzy razy. Herbatę najczęściej rozlewa, dolewa gospodarz, podając w prawej dłoni z lewą ręką na sercu i takim samym gestem należy ją przyjąć. Nalewa się zwyczajowo nie do pełna, ale do połowy miseczki. Bardzo możliwe, że w górach zostaniemy poczęstowani shirchai - czyli herbatą z mlekiem, czasem masłem i solą. W tym szaleństwie jest metoda - taka herbata jest bardzo pożywna;) Jeżeli zdarzy się jakaś spontaniczna gościna warto rozważyć jakąś formę zapłacenia za nią, zwłaszcza że będziemy grupą, więc taka gościnność może być wyłomem w zapasach żywności mieszkańców.
Są homestaye, guesthousy i hotele w których gospodarze nie życzą sobie, abyśmy na ich teren wnosili i spożywali alkohol lub/i wieprzowinę. Niezależnie co o tym myślimy, należy uszanować tę prośbę
Masz pytania dotyczące wyjazdu? Napisz do nas.